نگاه یونسکو به نقش مثبت کرونا در جهان امروز - سفر به هند

در این بیانیه که سوم آوریل برابر با 15 فروردین امسال منتشر شده است، صریحاً به تبدیل تهدید ویروس کرونا به فرصت های جدیدی برای حفاظت از میراث مستند اشاره دارد.

به گفته زمانی، محتوای اصلی این بیانیه مربوط به اقدامات لازم کشورها برای همبستگی هرچه بیشتر در جهت همفکری های مشترک، کوشش برای اقدامات دیجیتال سازی و در دسترس قراردادن مستندات، بازیابی و مرور بر اسناد پیشین، انتشار و اطلاع رسانی داده های مرتبط به بحران مشابه در سال های گذشته و همین طور کوشش برای مقابله با اخبار غیر واقعی در برابر گردآوری و مستندسازی اخبار واقعی است.

این بیانیه که به امضا مرکز بین المللی مطالعات حفظ و بازیابی دارایی های فرهنگی(ICCROM) و شورای هماهنگی انجمن های بایگانی دیداری شنیداری (CCAAA) نیز رسیده است، بیان می نماید که این بحران بهداشتی فرصت مناسبی برای ثبت وقایعی است که امروز با آن روبرو هستیم تا به وسیله تشویق همه مستندسازان بتوانیم به تقویت آثار دیداری و شنیداری یاری کنیم.

متن اصلی این بیانیه به این توضیح است:

تبدیل تهدید COVID-19 به فرصتی برای حمایت فراگیرتر از میراث مستند بیماری همه گیر COVID-19 قبلاً به عنوان شدیدترین شرایط اضطراری سلامت در تاریخ مدرن توسط بسیاری از کشورها اعلام شده است که نحوه پاسخگویی دنیا به این بحران بی سابقه دنیای، بخشی از کتب تاریخ خواهد بود.

موسسات (ثبت) حافظه (ملی)، از جمله آرشیوها یا بایگانی های ملی، کتابخانه ها، موزه ها و همچنین نهادهای آموزشی و پژوهشی، در حال حاضر تصمیم گیری ها و اقداماتی را که انجام می گردد، ثبت می نمایند تا به نسل های آینده یاری نمایند از وسعت همه گیری و تأثیر آن بر جوامع آگاه شوند.

در برابر این پیش زمینه و در بین این بحران دنیای بهداشت، میراث مستند منبع مهمی برای ارائه دیدگاه تاریخی در مورد چگونگی برخورد دولت ها، شهروندان شان و جامعه بین المللیِ در گذشته است.

چندین کشور قبلا دستورالعمل هایی را برای حفظ دقیق اسناد رسمی مربوط به این بیماری همه گیر صادر نموده اند.

این نه تنها حاکی از حساسیت شرایط کنونی است بلکه اهمیت نهادهای (ثبت) حافظه (ملی) را در تهیه اسناد یا منابع مدیریت اطلاعات لازم برای درک، زمینه سازی و غلبه بر چنین بحران هایی در آینده برجسته می نماید. در عین حال، اسناد تجلی های هنری و خلاقانه بشریت، که بخش مهمی از میراث مستند ما را تشکیل می دهند، منبع پیوند اجتماعی و مقاومت در برابر جوامع در سراسر دنیا است.

یونسکو، به وسیله برنامه حافظ دنیای (MoW)، آماده پشتیبانی همه کشورهای عضو است که مایل به حفظ سوابق رسمی مربوط به COVID-19 در چارچوب توصیه یونسکو در سال 2015 در مورد حفظ و دسترسی به میراث مستند از جمله به صورت دیجیتال هستند.

چهار حوزه اصلی وجود دارد که خواهان مسئولیت مشترک بین کشورهای عضو، نهادهای حافظه و شهروندان در پاسخ به COVID-19 و آماده سازی برای پاسخگویی به بیماری های همه گیر در آینده هستند. اینها بر ارزش های مشترک آموزشی، اجتماعی، علمی و هنری میراث مستند، در میان سایر ارزش ها، راسخ است.

در مرحله اول، احتیاج به تقویت همکاری ملی و بین المللی در حفظ و دسترسی به میراث مستند وجود دارد. این کار به وسیله شبکه کمیته های ملی و منطقه ای برنامه حافظه دنیای یونسکو انجام می گردد. به این منظور، یونسکو همچنین در حال استفاده از همبستگی حداکثری بین المللی در بین شرکای خود از جمله فدراسیون بین المللی انجمن ها و موسسات کتابخانه ای (ایفلا)، شورای دنیای آرشیو (ICA)، مرکز بین المللی مطالعات حفظ و بازیابی دارایی(های) فرهنگی (ICCROM)، شورای بین المللی موزه ها (ICOM) و شورای هماهنگی انجمن های بایگانی دیداری شنیداری (CCAAA) است.

ثانیا، کشورهای عضو به افزایش سرمایه گذاری در زمینه حفظ و دسترسی به میراث مستند جهت کاهش و مدیریت خطر این فاجعه احتیاج دارند. بیشتر موسسات حافظه (ملی و منطقه ای) وابسته به حمایت عمومی هستند و درخواست بایگانی آثار ارزشمند در محل، به ناچار از درآمد این موسسات می کاهد. بنابراین، به منظور استمرار فعالیت این موسسات؛ سرمایه گذاری دولتی ـ همراه با سرمایه گذاری بخش خصوصی ـ برای (ادامه) عملکرد مؤثر و بقای این موسسات لازم است.

تحسین برانگیز است که نهادهای حافظه، ضمن تداوم فعالیت، در خلال این بحران دنیای بهداشتی، به وسیله نمایشگاه های آنلاین رایگان، تهیه نسخه های دیجیتالی از کپی های قدیمی و تعامل مؤثر با شهروندان در رسانه های اجتماعی، مقاومت چشمگیری از خود به نمایش گذاشته اند. آنها باید منابع و حقوق لازم را برای جمع آوری مطالب ـ چه برای دریافت اسناد یا سوابق رسمی از موسسات و یا از کل جامعه، به صورت آنلاین و آفلاین ـ در اختیار داشته باشند، تا بتوانند مستندات کامل از بحران را تهیه نمایند.

ثالثا، مهم است که مؤسسات حافظه، بیش از هر زمان دیگری، برای محققان، سیاستگذاران، متخصصان رسانه، دانشمندان و جامعه در دسترس باشند. درک اینکه چگونه رهبران در گذشته نسبت به فوریت های بهداشتی واکنش نشان می داده اند، می تواند تصمیمات سیاست گذاران امروز را بهبود بخشند. دانشمندان همچنین می توانند از سوابق مربوط به شیوع بیماری های گذشته برای بهبود روش های خود و شناسایی بهترین روش عملی برای مقابله با شیوع بیماری های جدید استفاده نمایند.

به طور کلی، (آنالیز) منابع اولیه ناشی از هر بیماری همه گیر، منجر به کسب بینش از جنبه های اجتماعی ـ مالی، سیاسی و فرهنگی در مورد هرگونه بیماری همه گیر می گردد که برداشت های امروزی از COVID-19 را دگرگون می نماید.

علاوه بر این، به وسیله دسترسی از راه دور به موسسات حافظه و سایر مخازن می توان به افراد جوامع (مختلف) یاری کرد تا با یکدیگر ارتباط برقرار نموده و به وسیله اسناد مشترک فرهنگ ها، زبان ها و بیان خلاق، یاری روانی ـ اجتماعی برای یکدیگر فراهم نمایند.

همچنین آرشیوهای دیداری ـ شنیداری و عمومی به شدت سرگرم مستندسازی این بیماری همه گیرند: اینکه قرنطینه چگونه بر زندگی افراد تأثیر می گذارد، برخورد دولت ها با این بحران بهداشتی و مالی چگونه است؛ نحوه واکنش رسانه ها به آن چیست و همچنین نحوه جدید و در حال ظهور ابراز همبستگی نسبت به این بیماری چیست و مشارکت در سرعت بخشیدن به دیجیتالی کردن منابع چگونه است. دلیل این مستندسازی نیز آن است که بخش بزرگی از نیروی کار و جوانان در آموزش و پرورش مجبورند به کار و مدرسه از راه دور متوسل شوند.

از سوی دیگر حفظ و فراهم آوردن دسترسی به چنین منابع دست اولیه، این پتانسیل را دارد که بتواند آگاهی عمومی و مشارکت را در اقدامات بهداشت عمومی، مبتنی بر دروس تاریخی آموخته شده، فراهم کند. خاتمه افراد، سیاست گذاران و جامعه علمی تشویق می شوند از ارزش های مؤسسات حافظه به عنوان نگه دارندگان حافظه دنیای در همه مصادیق آن، از جمله بیماری های همه گیر و واکنش دنیا نسبت به آن ها قدردانی نمایند.

آرشیوها، کتابخانه ها و موزه ها همواره متولی اطلاعات معتبر و با کیفیت بوده اند. با افزایش اطلاعات نادرست در مورد COVID-19 در سطح دنیا، موسسات حافظه می توانند اطلاعات علمی مبتنی بر واقعیت را گردآوری، فهرست نویسی و منتشر نمایند و دیدگاه هایی انتقادی و مبتنی بر مقایسه را ارائه دهند تا خاتمه با کوشش خود برای تهیه مستندات در مورد پاسخ های غالب به همه گیری COVID-19، همین موسسات هستند که مجملی معتبر و درست را در مورد این بیماری همه گیر برای نسل های آینده شکل می دهند.

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، فراخوان برای به گردن دریافت مسئولیت مشترک (در شرایط همه گیری)، به وضوح در اسناد برنامه ریشه کن سازی آبله مرغان، مربوط به سازمان بهداشت دنیای (WHO)، که در حافظه یونسکو در دنیا نقش بسته، دیده می گردد، که در سال 2017 ثبت شده است. در سال 1966 ، سازمان بهداشت دنیای، برنامه دنیای برای ریشه کن کردن آبله مرغان، بیماریی که هزاران سال بشر را مبتلا نموده بود، راه اندازی کرد تا خاتمه در سال 1980 ، سازمان بهداشت دنیای، ریشه کنی آبله را گفت. اسناد برنامه ریشه کن سازی آبله مرغان، مستندی از تصمیمات و اقدامات صورت گرفته برای ریشه کن کردن این بیماری را ارائه می دهد و کوشش مشابه برای کنترل بیماری های آینده را جهت می بخشد.

بنابراین، باید اطمینان حاصل کنیم که سابقه کاملی از بیماری همه گیر COVID-19 وجود دارد، تا بتوانیم از شیوع دیگری از این دست جلوگیری کنیم یا تأثیر چنین رویدادهای دنیای را در آینده بهتر مدیریت کنیم.