ساخت نخستین قطار مترو با فناوری بومی جهاددانشگاهی، تحقق خودکفایی در فناوری سیستم ریلی شهری - سفر به هند

دکتر حمیدرضا صادق­ محمدی در مصاحبه با خبرنگاران، با اشاره به فعالیت های گروه مبدل های الکتریکی و سیستم های قدرت پژوهشکده برق جهاد دانشگاهی گفت: این گروه پژوهشی در زمینه طرح­های جدید سیستم های یوپی اس (UPS) صنعتی و باتری شارژرها فعالیت پژوهشی می نماید. اهمیت این تجهیزات در آن است که واحدهای کنترل و حفاظت در بسیاری از صنایع عظیم نظیر پالایشگاه ها، پتروشیمی ها، کارخانه های فراوری کانی­ های فلزی و غیر فلزی، مترو و حتی بیمارستان ها، بخش های بسیار حساسی هستند و در این سیستم ها، به جای استفاده مستقیم از از انرژی الکتریکی شبکه برق سراسری، از یوپی اس های صنعتی استفاده می شود که برق شبکه را به برقی مطمئن برای این سیستم ­ها تبدیل می­ کنند.

وی اضافه کرد: گروه پژوهشی مبدل های الکتریکی و سیستم قدرت پژوهشکده برق جهاد دانشگاهی، سال هاست در این زمینه مشغول تحقیق و فعالیت بوده و احتیاجهای جدید پژوهشی و فناورانه را برای فراوری ملی نسل های جدید این تجهیزات فراهم می نماید.

سیستم رانش مترو

معاون پژوهشی پژوهشکده برق و جهاد دانشگاهی علم و صنعت تأکید کرد: حدود هفت سال قبل، بحث قطارهای مترو به عنوان یکی از احتیاجهای مهم کشور مطرح شد. در آن مقطع بحث اصلی، تدوین دانش فنی سیستم رانش شامل شناخت و پیاده سازی دانش اولیه این سیستم بود که با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام شد.

صادق­ محمدی اضافه کرد: پروژه سیستم رانش مترو شامل بخش رانش یا حرکتی، بخش تأمین کننده برق برای مصارف داخلی واگن­ ها نظیر سیستم تهویه و روشنایی، سیستم کنترل و سلسله ارتباطی اجزاء که همانند شبکه اعصاب عمل می­ کند، موتور الکتریکی گیربکس است که نیروی محرکه را به چرخ های قطار منتقل منتقل نموده و به تبع آن، حرکت قطار با سرعتی که توسط راننده تنظیم می شود، تحقق می­ یابد. فناوری اولیه سیستم رانش مترو در سطح آزمایشگاهی در سال 1397 طراحی و تکمیل شد.

وی گفت: در برنامه ششم توسعه، پیشنهادی از سوی جهاد دانشگاهی تقدیم مجلس شورای اسلامی شد که بر اساس آن، میزان خودکفایی در فناوری سیستم ریلی شهری ظرف این برنامه می تواند از سطح موجود به سطح نسبتاً بالایی ارتقاء یابد. مجلس در برنامه ششم از این پیشنهاد حمایت کرد، اما بودجه مشخصی به آن اختصاص پیدا نکرد.

معاون پژوهشی پژوهشکده برق و جهاد دانشگاهی علم و صنعت اضافه کرد: از سوی دکتر طیبی، ریاست جهاد دانشگاهی 31 پروژه فناورانه به مجلس پیشنهاد شدند که خوشبختانه بودجه ­ای برای اجرای این طرح ها از سوی مجلس و دولت اختصاص پیدا کرد و سیستم رانش مترو هم یکی از این پروژه های فناورانه در این مجموعه بود.

وی تأکید کرد: برای ساخت نمونه صنعتی سیستم رانش مترو و آزمایش آن به یک پیاده ­سازی سیستم در یک قطار کامل احتیاج است. خوشبختانه با پیگیری های انجام شده، قرارداد همکاری مشترک میان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، شرکت مترو تهران و جهاد دانشگاهی با هدف طراحی و ساخت یک قطار 7 واگنه بر اساس فناوری بومی در سال 1398 منعقد گشت.

صادق ­محمدی خاطر نشان کرد: این اعتقاد در جهاد دانشگاهی به عنوان یک مجموعه علمی و فناور وجود دارد که اگر توانمندی و امکانات مناسبی در شرکت های خصوصی ایرانی وجود داشته باشد، بخشی از کارهای طرح ها و پروژه ­ها برون سپاری شده و از همکاری این مجموعه­ ها استفاده شود. همکاری موثر و برنامه ریزی شده مناسب به صورت دو­سویه بین بخش ­های دولتی و خصوصی قطعاً با نتایج خوبی همراه خواهد بود و ثمرات متعددی برای عرصه فراوری محصولات فناورانه بومی در کشور دارد. در پروژه سیستم رانش مترو نیز طراحی صنعتی و فراوری بخش­ هایی نظیر موتور الکتریکی و مقاومت ترمزی قطار به شرکت­ های خصوصی توانمند واگذار شده است.

وی گفت: پروژه سیستم رانش مترو در گروه مبدل های الکتریکی و سیستم های قدرت پژوهشکده برق جهاد دانشگاهی به شکل مناسبی درحال پیشرفت است و امیدواریم در آینده نزدیک، نخستین قطار مترو که درصد بالایی از آن براساس فناوری بومی ساخته شده باشد، رونمایی شود.

لزوم توجه به مدیریت کلان و حمایت از فراوری داخلی

صادق­ محمدی اضافه کرد: در زمینه تأمین بخش قابل ملاحظه­ای از تجهیزات قطارهای مترو همچنان احتیاج کشور وابسته به واردات بوده و در زمینه بومی سازی قطعات، متاسفانه دچار عقب ماندگی هستیم. تردیدی نسبت به توانمندی و قابلیت پژوهشگران، صنعتگران و فناوران جوان کشور وجود ندارد، اما سیاست و مدیریت مناسب کلان در این بخش همراه با حمایت ­های جدید و بلند مدت را کمتر شاهد بوده­ ایم. البته نقش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در چنین عرصه ­هایی به ویژه در سال­ های اخیر قابل تقدیر است.

معاون پژوهشی پژوهشکده برق و جهاد دانشگاهی علم و صنعت تأکید کرد: کشور احتیاجمند حمایت­های اصولی برنامه­ ریزی­ شده و جدی از فراوری محصولات مهم صنعتی است. هر چند در سیاست­ های کلان و در نقطه نظرات مسئولان ارشد کشور همیشه بحث حمایت از فراوری ملی مطرح است، اما در عرصه فراوری فناورانه صنعتی در بخشی از حوزه ­ها متاسفانه شاهد یک حرکت اصطلاحاً نوسانی هستیم. در سال­ هایی که کشور به دلایل گوناگون ارز کافی در اختیار ندارد، بحث حمایت از فراوری داخلی به صورت جدی مطرح می شود، اما زمانی که ارتباطات بین المللی کشور تقویت می شود و تا حدوی مسائل ارزی کاهش می ­یابد، متاسفانه به سراغ شرکت های خارجی می رویم و حمایت اساسی از فراوری داخلی مورد غفلت قرار می­ گیرد.

وی خاطر نشان کرد: نباید به آسانی بازار محصولات کشور را در اختیار شرکت های خارجی قرار دهیم، هیچ یک از کشورهای دارای برنامه­ ریزی صحیح در عرصه حمایت از فراوری کالا و خدمات به چنین روشی اقدام نمی ­کنند. حتی در صورت احتیاج به فناوری شرکت­ های برجسته خارجی باید واگذاری طرح­ های معظم در قالب همکاری صنعتی ایرانی- خارجی شکل داده شود و لازم است این شرکت­ های صاحب فناوری را وادار کرد تا علاوه بر مشارکت در فراوری محصول، نسبت به انتقال فناوری نیز به شرکای توانمند ایرانی مبادرت کنند. برای مثال دهه ­های طولانی است که در صنعت خودرو از این سیاست مهم غفلت شده است که نتایج مأیوس­ کننده آن کاملاً مشهود است. با اتخاذ چنین سیاست های هوشمندانه ­ای در بلندمدت، فراوری محصولات فناورانه در بسیاری از عرصه­ های مهم کشور در ایران اجرایی شده و از توجیه کامل مالی برخوردار خواهد بود.