تعرض آشکار به اثر ثبت ملی حاجی آباد هرمزگان ، گازی که گورستان 1200 هکتاری عصر آهن را خفه می کند - سفر به هند

به گزارش میراث باشی،از اوایل دهه 80 کارفرمای پروژه شرکت گاز استان کرمان از میراث فرهنگی استان هرمزگان استعلامی برای عبور لوله گاز انجام می دهد و با پیمایش 18 کیلومتری باستان شناسان، اداره میراث فرهنگی استان هرمزگان اعلام می کند که امکان عبور لوله گاز از این محوطه باستانی وجود ندارد و شرکت گاز باید راستا لوله خود را تغییر دهد.

شهر حاجی آباد بین بندرعباس در استان هرمزگان و سیرجان در استان کرمان در دل دشتی واقع شده است که دور تا دور آن را کوه احاطه کرده است. کوهایی که همگی محل دفن و گورستان تاریخی و باستانی از دوره عصر آهن تا دوره اسلامی به صورت سنگ چین هستند. به گفته کارشناسان این نوع گورستانها مخصوص جنوب شرق است و در امارات و عمان و جنوب خلیج فارس هم وجود دارد. در ایران هم افزون بر استان هرمزگان در استان های فارس، سیستان و بلوچستان و کرمان این نوع گورها قابل رویت است.

به گفته آنها گورستان های سنگ چین از هزاره سوم قبل از میلاد تا حتی اوایل دوره اسلامی را در بر می گیرد. اما گورستان حاجی آباد با توجه به حفاری هایی حدود 5 تا6 کیلومتر از سوی شرکت گاز و تخریب حدود 200 گور که درخواست کاوش های نجات بخشی را به همراه داشته منتج به کاوش در چهار گور شده که قدمت آن را به عصر آهن2 نسبت می دهد و البته آثاری از دوره ساسانی و اشکانی و اسلامی را هم در بر می گیرد.

در این کاوش ها آویزهای سنگی متعلق به انسان و دام، مهره هایی از سنگ های نیمه قیمتی، صدف، سفال و قطعات سفال کشف شده است. به گفته باستان شناسان این گورستان حدود 24 کیلومتر و 1200 هکتار را در بر می گیرد و به دلیل وسعت و قدمت قابلیت ثبت جهانی را دارد.

این در حالی است که یافته های باستان شناسی پرسش های بی شماری را جلوی راه کارشناسان میراث فرهنگی گذاشته است از جمله آن کهچرا با این که برخی گورها دارای استخوان های حیوانی و اشیا سفالی یا تزیینی هستند اما هیچ استخوان انسانی در آنها کشف نشده است یا بالعکس چرا برخی گورهای دارای استخوان انسانی فاقد اشیا تزیینی است آیا این بخش از گورها متعلق به اقوام کوچ رو است؟

همه این پرسش های علمی اما دستاویز یک خواست غیر قانونی است. عبور لوله گاز از وسط عرصه اثر ثبت ملی! این درخواست شرکت گاز علی رغم نامه نگاری های متعدد با اداره کل میراث فرهنگی استان هرمزگان همواره و همواره از سال 90 با مخالفت جدی روبه رو شده است و نامه نگاری ها به سازمان میراث فرهنگی وقت، فرمانداری، استانداری، شهرداری، معاونت عمرانی استانداری و...بارها انجام و نظرات رسمی کارشناسان میراث فرهنگی استان متقن اعلام شده است.

در این بین شرکت گاز کل مکاتبات و مخالفت ها را رها کرده و به توافقی با مدیر وقت اداره میراث فرهنگی حاجی آباد در سال 97 چسبیده است که به موجب آن به دلیل اهمیت عبور لوله گاز ظرف دو هفته میراث فرهنگی باید تکلیف شرکت گاز را معین کند.

با اطلاع یافتن کارشناسان، دوباره اسناد به مراکز ذی ربط ارسال شده است اما متأسفانه پیمانکار شرکت گاز در سال 98 اقدام به کندن پنج کیلومتر ابتدای راستا خط لوله گاز ده اینچی در دل گورستان عصرآهن حاجی آباد کرده و یک ایستگاه تقلیل فشار گاز بزرگ نیز در محل قرار داده است.این در حالی است که به دلیل تخریب تقریبی 200 گور، میراث فرهنگی استان هرگونه مجوزی به منظور ادامه عملیات اجرایی پروژه خطوط را منوط به عقد قرارداد به منظور عملیات نجات بخشی شامل نقشه برداری کل گورستان، بررسی سطحی گورستان، معین محدوده حریم گورستان و کاوش چند گورستان شاخص کرده است.

از سویی به دلیل اقدامات پیش از این شرکت گاز و حفاری های بدون صدور مجوز پژوهشکده، میراث فرهنگی استان هرمزگان از شرکت گاز به دادستانی شکایت کرده و دادستان به موضوع ورود پیدا کرده و دستور توقف کار را داده است. اما اکنون دلنگرانی باستان شناسان، کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی استان هرمزگان از این است که مسأله فقط عبور پنج کیلومتر و تخریب 200 گور و کار گذاشتن لوله در این محدوده نیست هرگونه تدام عملیات لوله کشی و هرگونه انشعاب از این لوله این محوطه عجیب و پر رمز و راز باستان شناسی را به خطر می اندازد و تخریب می کند.

بنابراین لازم است هر چه سریع تر کارشناسان و مسوولان وزارت میراث فرهنگی و شرکت گاز جلسه کارشناسی برگزار و راستا جایگزین را معین کنند تا بیش از این به دلیل اجرای طرح عمرانی به تاریخ و فرهنگ این استان آسیبی وارد نشود.