معماری و فرهنگ عجیب در پنتاپولیس، الجزایر
به گزارش سفر به هند، دره عمیق و باریک مزاب، در صحرای بزرگ آفریقا واقع شده است. این دره با فاصله تقریبی 600 کیلومتر از شمال الجزیره، مرکز کشور الجزایر، دربرگیرنده پنج شهر با معماری فرق دارد. به مجموعه این پنج شهر در کنار هم پنتاپولیس (Pentapolis) می گویند. این منطقه با مساحت تقریبی 10 کیلومتر در قرن یازدهم میلادی به وسیله بربرهای مزابیت بنا شده است. در واقع مزابیت ها از شمال غرب آفریقا و از منطقه مغرب به مرکزیت تاهرت به مزاب آمده اند. شهر تاهِرت را دودمان ایرانی تبار رستمیان بنا نموده اند و آن را مرکز خود قرار دادند. گفته می گردد که در زبان بربری، تاهرت به معنای شیر ماده یا دایره زنگی است.
در سال 909 میلادی آتش سوزی بسیار گسترده ای تمامی خانه های مزابیت ها را در شهر تاهرت ویران کرد. پس از آن، مزابیت ها به دره مزاب آمده و پنتاپولیس را با دیوارهای مستحکم بنا کردند. هر کدام از این شهرها با دیوارهای مستحکمی محاصره شده اند و در مرکز هر کدام مسجدی بنا شده است که مناره مسجد، نقش برج مراقبت را برای آن ایفا می نماید و دید کاملی بر تمامی شهر دارد.
هر یک از شهرهای پنجگانه پنتاپولیس (قردیه (Ghardaia)، ملیکا (Melika)، بنی ایسگن (Beni Isguen)، بو نورا (Bou Noura) و العاطف (El Atteuf)) روی تپه بنا شده اند. معماری بناها به قدری منظم و چشم نواز است که گویا هنرمندی آنها را نقاشی نموده است. شهرها به مرکزیت مسجد روی قله تپه بنا شده اند و با طراحی مدور و دایره ای توسعه پیدا نموده اند. در حقیقت مسجد به عنوان یک قلعه، آخرین سنگر مقاوت شهر هنگام حمله دشمن محسوب می شد. بعلاوه در مسجد انبار غله ای وجود داشت که هنگام جنگ و قحطی مورد استفاده قرار می گرفت. خانه های شهر به گونه ای طراحی شده اند که در آنها ضمن حفظ حریم شخصی خانواده، عدالت و مساوات در تقسیم بندی های شهری نیز رعایت شده است. کوچه های پیچ در پیچ و باریک ساختمان های مستحکم شهر را به هم متصل نموده اند.
با وجود اینکه العاطف قدیمی ترین شهر این منطقه است، اما قردیه شهر اصلی و مرکز مزاب تلقی می گردد. بنی ایسگن رازآلوده ترین شهر منطقه به شمار میرود. تا چندی پیش این شهر به قدری مقدس انگاشته می شد که تنها ساکنان منطقه هنگام شب حق تردد در آن را داشتند و پس از غروب آفتاب دروازه شهر برای ورود و خروج بسته می شد. در حقیقت بنی ایسگن سنتی ترین شهر بین شهرهای یاد شده است. مردمان این شهر به سنت های دیرین قومی و مذهبی پایبند و زنانشان نیز بسیار خجالتی و با حجب و حیا هستند.
جاناتان اوکز (Jonathan Oakes) درباره سفرش به الجزایر می نویسد:
شما در اینجا زنان را با پوششی بسیار سنتی خواهید دید. زنان شهر روسری های بسیار بزرگی بر سر می نمایند و تمامی صورتشان به جز یک چشم را می پوشانند. قبل از ازدواج دختران شهر می توانند صورتشان را به دیگران نشان دهند، اما بعد از ازدواج، تنها اجازه دارند یکی از چشم هایشان را باز بگذارند. زنان شهر به قدر خجالتی هستند که اگر به آنها نگاه کنید، همین میزان محدود از صورتشان را نیز می پوشانند. در گذشته خانم ها هنگام عبور افراد غریبه روی خود را به دیوار بر می گرداندند. در حال حاضر نیز زنان سعی می نمایند نگاهشان در نگاه افراد غریبه گره نخورد و حدالمقدور راستا ترددشان را از مقابل غریبه ها تغییر می دهند. البته زنان شهر بسیار زیبارو و خوش عکس هستند، ولی اگر اقدام به عکس گرفتن از آنها کنید، عصبانی خواهند شد.
تمامی شهرهای دره مزیب در طول گذشت سالیان، همچنان فرهنگ اصیل خودشان را حفظ نموده اند. با وجود تعامل جوامع، آنها توانسته اند ساختار فرهنگی شان را به شکل اولیه حفظ نمایند. در سال 1982 این منطقه به عنوان میراث فرهنگی یونسکو به ثبت رسید.
منبع: کجارو / amusingplanet.com