مسائل چشم در بیماران دیابتی
به گزارش سفر به هند، چشم یکی از حساست ترین اعضای بدن است که احتیاج به مراقبت ویژه ای دارد، بخصوص اگر فرد بیماری داشته باشد که بتواند در عملکرد چشم مسائلی ایجاد کند. در زیر با دکتر حمید رضا صفابخش در خصوص دیابت و نقش آن در ایجاد مسائل بینایی گفت و گویی انجام داده ایم که می خوانید:
مسائل چشم در بیماران دیابتی
تهیه و تنظیم: س. فراهانی
چشم یکی از حساست ترین اعضای بدن است که احتیاج به مراقبت ویژه ای دارد، بخصوص اگر فرد بیماری داشته باشد که بتواند در عملکرد چشم مسائلی ایجاد کند. در زیر با دکتر حمید رضا صفابخش در خصوص دیابت و نقش آن در ایجاد مسائل بینایی گفت و گویی انجام داده ایم که می خوانید:
آقای دکتر بیماری دیابت چیست؟
- دیابت یا بیماری قند به دلیل ناتوانی بدن در فراوری یا مصرف انسولین پدید می آید. انسولین هم ماده ای است که به وسیله لوزالمعده در بدن فراوری شده و باعث قند (مهم ترین منبع انرژی بدن) مورد استفاده قرار گیرد.آیا دیابت روی بینایی اثر می گذارد؟
اگر شخصی مبتلا به دیابت باشد، بدنش نمی تواند از قند موجود به درستی استفاده کند. در نتیجه غلظت قند خون افزایش می یابد و سبب پیدایش تغییراتی در رگ های کوچک بدن می گردد. دیابت می تواند روی بینایی اثر بگذارد و به بیماری های چشم آب مروارید (کاتاراکت)، آب سیاه (گلوکوم) و از همه مهم تر از بین رفتن عروق داخل کره ی چشم منجر گردد.عوامل موثر در بروز عوارض چشمی بیماری قند چیست؟
- علاوه بر بیماری قند عوامل دیگری هم وجود دارند که عوارض چشمی و غیر چشمی بیماری قند را ایجاد و تسریع می نمایند. بنابراین توجه به این عوامل و کنترل آن ها (علاوه بر کنترل قند) می تواند نقش بسیار مهمی در کاهش بروز عوارض چشمی دیابت و سیر پیشرفت بیماری داشته باشد. این عوامل عبارتند از:* سابقه ی فامیلی دیابت و شدت گرفتاری بیماری چشمی در فامیل
* سن بروز و تشخیص بیماری
* نوع دیابت و طول مدت ابتلا به آن
* نحوه و مقدار کنترل دیابت
* کنترل بودن یا نبودن مسائل همراه با دیابت از جمله فشار خون و چربی های خون
* مصرف دخانیات
دیابت چگونه روی پرده چشم (شبکیه) تأثیر می گذارد؟
- دیابت باعث خونریزی در پرده ی چشم، نشت مواد داخل رگ به روی شبکیه (ایجاد ورم پرده چشم) و در نهایت سبب به وجود آمدن عروق تازه روی پرده ی چشم می گردد. این عروق تازه هم می توانند سبب خونریزی در داخل حفره ی چشم شوند و مسائلی را به وجود آورند.رتینوپاتی دیابتی چیست؟
- رتینوپاتی یکی از عوارض دیابت است که سبب تغییرات در عروق چشم می گردد و کار شبکیه (پرده انتهای چشم) را مختل می نماید. در واقع کارهای قسمت های مختلف چشم مثل عدسی، قرنیه و... برای ایجاد یک تصویر دقیق و روشن روی شبکیه انجام می گردد تا اثر آن به مغز ارسال شده و فرد بتواند ببیند. آسیب به این قسمت سبب ایجاد ریتنوپاتی و ابتلا به این مشکل در بیماران دیابتی سبب نابینایی می گردد.تشخیص رتینوپاتی چگونه است؟
- برترین راه مقابله با ریتنوپاتی دیابتی معاینه ی پزشکی منظم به وسیله چشم پزشک است. زیرا ریتنوپاتی می تواند تا مدت ها بدون علامت باشد. گفتنی است این بیماری با درمان صحیح و به موقع بهبود می یابد.رتینوپاتی چگونه درمان می گردد؟
روش های درمانی مختلی برای ریتنوپاتی دیابتی وجود دارد: جراحی با لیزر یا لیزردرمانی و برداشتن زجاجیه (ویترکتومی) از آن جمله اند.معاینات چشمی در چه فواصلی باید انجام گردد؟
- زمانی که دیابت نوع دوم در سن 35 سال وجود دارد، در همان تشخیص اولیه ی دیابت معاینات چشم ضروری است و اگر دیابت نوع اول و - زیر 35 سال- باشد، اولین زمان معاینه ده سال پس از تشخیص دیابت خواهد بود. در هر دو مورد هم در صورتی که علایمی مبنی بر گرفتاری شبکیه ی چشم وجود نداشته باشد معاینات باید هر سال انجام گردد. البته زمانی که ضایعاتی در سطح شبکیه به وسیله چشم پزشک مشاهده می گردد. هر چهار تا شش ماه یک بار این معاینه ها تکرار خواهند شد.در هر معاینه برای تماشا کامل پرده ی چشم (شبکیه) از قطره های مخصوص استفاده می گردد که مردمک چشم را بزرگ تر از حد معمول نموده و دید چشم را چهار تا شش ساعت مختل می نماید.
چه آزمایشاتی در این موارد انجام می گردد؟
- مهم ترین آزمایش آنژیوگرافی است که بر خلاف آنژیوگرافی قلب روش ساده ای است. ماده ی فلورسئین در یکی از رگ های روی دست (ساعد یا بازو) تزریق می گردد و سپس دوربینی که در جلو چشم بیمار قرار گرفته، عکس هایی را از روی سطح شبکیه می گیرد. این کار به پزشک یاری می نماید متوجه گردد چه نواحی از شبکیه را باید با لیزر درمان کند.خونریزی شبکیه چیست؟
- تجربه ی هر بیماری از خونریزی فرق دارد. برخی ها این اختلال را شبیه به مگس پران و برخی دیگر آن را شبیه به تار عنکبوت توصیف می نمایند. عده ای هم می گویند از خلال یک پرده ی تاریک یا لکه های متراکم و سیاهی های تکه ای که به وسیله یک هاله ی نازک تر احاطه شده اند. دید دارند. خونریزی دردناک نیست، ولی از دست دید (به ویژه اگر ناگهانی باشد) ترسناک و پریشان نماینده است. ممکن است پیدایش سردرد یا دردی در پشت چشم هشدار دهنده ی بروز یک خونریزی باشد.وقتی خونریزی در شبکه ی چشم رخ دهد، چه باید کرد؟
در این زمان بیمار باید با چشم پزشک خود تماس بگیرد و در اولین فرصت او را ببیند. اگر بینایی به طرز بدی دچار اشکال شده باشد. شاید از بیمار خواسته گردد چند هفته صبر کند تا خون در چشمش جذب گردد. در این زمان چشم پزشک می تواند منبع خونریزی را پیدا و آغاز به درمان کند. بیمار باید دستورهای خاصی را که در این شرایط پزشک به او می دهد حتما رعایت کند.آیا راهی برای جلوگیری از خونریزی وجود دارد؟
- خیر، لیزردرمانی به کنترل خونریزی هایی که به تازگی رخ داده ناشی از دیابت است یاری می نماید در واقع دیابت، عروق کوچک چشم را مبتلا می نماید. در نتیجه رگ های ریز پرده ی شبکیه مسدود می گردد و در آن نقاط به دلیل نرسیدن خود (با خاصیت جبرانی) رگ های تازه پدید می آیند. این رگ ها سلول های محافظ ندارند و وقتی خون وارد آن ها می گردد به داخل حفره ی زجاجیه نشت پیدا می نماید. و ادامه ی این خونریزی ها در نهایت به کند شدن شبکیه می انجامد. لیزردرمانی زمانی پیروز آمیز است که خونریزی متوقف گردد.لیزردرمانی عوارضی هم دارد؟
- لیزردرمانی عوارضی مثل کاهش دید محیطی، اختلال در دید رنگ و کاهش دید در شب دارد. گاهی هم سبب کاهش دید مرکزی می گردد که اغلب موقتی است. از آن جایی که هیچ درمانی بدون عارضه نیست. باید در نظر داشت خطرات ناشی از لیزر، به مراتب کمتر از زمانی است که هیچ درمانی صورت نگیرد.درمان جراحی در دیابت چیست؟
در مواردی که عروق تازه ایجاد شده، سبب خونریزی در داخل کره ی چشم یا جدا شدگی پرده ی چشم شوند، احتیاج به جراحی خاصی است که به آن ویترکتومی می گویند.نقش فرد دیابتی در درمان اختلالات بینایی چیست؟
با رعایت رژیم غذایی صحیح و مصرف درست و دقیق داروهای تجویز شده به وسیله پزشک می توان قند خون را کنترل کرد. بعلاوه بیمار باید از مصرف سیگار جداً بپرهیزد و فشار خون خود را در محدوده ی طبیعی نگه دارد.رتینوپاتی دیابتی ممکن است بدون علامت باشد، اما به خاطر داشته باشید:
* تشخیص زودرس آن برترین راه جلوگیری از بروز نابینایی است.
* افراد دیابتی باید سالانه به چشم پزشک مراجعه نمایند.
* با درمان به موقع می توان از آسیب جدی به بینایی پیشگیری کرد. در این رابطه درمان با لیزر کارآمدترین راه است. و نکته ی مهم این که کنترل صحیح قند خون می تواند از پیدایش مسائل بینایی جلوگیری کند.
در انتها از اساتید و پزشکان گرامی کلینک بصیر آقایان دکتر احمد شجاعی جراح چشم و فوق تخصص قرنیه و عیوب انکساری و عضو هیئت علمی دانشگاه، مهدی خاقان بیک و سید احمد موسوی و خانم پریسا نیک سیرت کمال تشکر را داریم.
منبع: 7 روز زندگی شماره 136
/ج
منبع: راسخون