آستانه ی شیخ طوسی - سفر به هند

مدفن شیخ الطائفه ابوجعفر محمدبن حسن (385-460ق). این آستانه در حدود 100 متری شمال آستانه ی حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) در نزدیکی در صحن مطهر واقع است که به نام وی به در طوسی معروف است، چون مشهور است که شیخ از این در به آستانه ی حیدریه آمد و رفت می نموده است و همچنین خیابانی که در سال 1369ق احداث شد از مقابل در صحن طوسی به سمت وادی السلام به نام او نامگذاری گشته و به شارع الطوسی معروف است. عمارت اول آستانه: اتفاق نظر کاملی است که عمارت اول از طریق خود شیخ الطائفه بین سالهای 448ق که سال هجرت وی به نجف اشرف است و سال 460ق که سال فوت او است بنا شده و این آستانه قبلاً منزل وی بوده و به استثنای مقبره که در شمال خانه واقع بوده شیخ شخصاً تمام منزل خود را به عنوان مسجد وقف نموده بوده است. همچنین در بعضی از منابع آمده است که شیخ الطائفه حسب وصیت خویش در منزل خود دفن گشت، سپس فرزند وی شیخ ابوعلی حسن، که او نیز در جنب وی مدفون است ولی قبر او ظاهر نیست، خانه ی پدر خویش را وقف نمود و مسجد قرار داد. عمارت دوم: با گذشت چند قرن از عمر عمارت اول، ساختمان آن فرسوده گشته بود، لذا عمارت دوم این آستانه از طریق شاه عباس کبیر صفوی و با همت و نقشه ی شیخ بهائی انجام شد. عمارت سوم: حسب امر سیدمهدی بحرالعلوم به سید میر خیرالله که از اصحاب سید بوده در سال 1198ق برای بار سوم این آستانه تجدید بنا گشت. همچنین سید میرخیرالله در همین سال تعمیرات مهمی را در صحن حضرت امیر بعمل آورد. عمارت چهارم: با تشویق و خواست سیدحسین بن سیدرضا بن سیدمهدی بحرالعلوم و همکاری جمعی از نیکوکاران در سال 1305ق تعمیرات آستانه سرانجام یافت و این عمارت یکی از بهترین جلوه های هنر اسلامی و در نهایت زیبائی و شکوه بود، متأسفانه در احداث فلکه ی اطراف صحن شریف طوسی در جهت شمال تا خارج از شهر و به سمت وادی السلام، بی جهت و براساس تعصب ضد تشیع قسمت شرقی این آستانه در سال 1369ق خراب شد و مقداری از این مسجد در خیابان افتاد. این آستانه فعلاً بر خیابان است و به همین مناسبت این خیابان را به نام شارع الطوسی می خوانند. عمارت پنجم: پس از تخریب بیش از یک چهارم از قسمت شرقی آستانه و احداث خیابان طوسی، مدت زمانی قسمت شرقی این آستانه خراب باقی ماند، سپس با همت و مساعی خاندان آل بحرالعلوم و جمع تبرعات عمارت فعلی در نهایت استحکام به سرانجام رسید. فعلاً این آستانه دو در ورودی دارد: یکی در شرقی بر خیابان طوسی و دیگر در غربی بر خیابان قدیمی. آستانه ی شیخ طوسی در نجف اشرف همواره یکی از مهمترین مراکز علمی شیعه بوده و چنانچه معروف است خود شیخ در این مکان که منزل وی بود تدریس می کرد.

کتابنامه:

رجال السید بحرالعلوم، 239/3، ماضی النجف، 104/1، 105، 487/2؛ مراقد المعارف، 422/1-424؛ مشاهد العترة، 148؛ مقدمه ی تفسیرالتبیان، آقا بزرگ تهرانی، مقدمه ی الرسائل العشر، محمد واعظ الخراسانی، 39-40، مقدمه ی تلخیص الشافی؛ النابس، 162؛ معالم العلماء، 114، 115، اعیان الشیعه، 166/9، 167.

منبع مقاله :

گروه نویسندگان، (1391) دائرةالمعارف تشیع، تهران: حکمت، چاپ اول.

منبع: راسخون